Aktywność ruchowa, na wszystkich etapach rozwoju stwardnienia rozsianego stanowi niezbędny element drogi do utrzymania wysokiej jakości życia.
Wysiłek fizyczny, jak i aktywność umysłowa, spowalnia zanik tkanki mózgowej.
Ruch oraz rehabilitacja poprawiają sprawność fizyczną, istotnie oddziaływują na aktywność we wszystkich sferach życia społecznego w efekcie kształtując, mimo choroby, odpowiedni komfort życia.
Najnowsze doniesienia naukowe wykazały istotną różnicę w stanie zdrowia miedzy pacjentami chorującymi na SM poddanymi rehabilitacji i aktywnie spędzającymi czas a nierehabilitowanymi. A ostatnie odkrycia sugerują, iż ćwiczenia czy zwykły spacer mogą mieć działanie neuroprotekcyjne i modyfikujące przebieg choroby. Prowadzi to do wniosku, że wczesna terapia ruchowa powinna być częstym przedmiotem praktyki klinicznej u osób z SM.
Należy unikać unieruchomienia chorych ze względu na liczne następstwa bezczynności tj. nieprawidłowe przyjmowanie pokarmów, infekcje dróg oddechowych i moczowych, odleżyny, zwiększenie napięcia mięśniowego kończyn.
W okresie remisji i w okresie przewlekłym zestawy ćwiczeń należy dostosować do stopnia niepełnosprawności i dominujących objawów choroby. Żaden z symptomów SM nie powinien być traktowany oddzielnie. Należy niwelować wszystkie objawy patologiczne oraz przywracać funkcje konieczne zwłaszcza w życiu zawodowym oraz w czasie wolnym. Fizykoterapia modyfikuje spastyczność, dolegliwości bólowe, ograniczenia zakresu ruchów, zaburzenia równowagi i koordynacji ruchów oraz poprawia wydolność fizyczną.
Są dowody na to, iż ćwiczenia o niskiej intensywności, ale prowadzone regularnie i przez długi okres dają długoterminowe korzyści dla jakości życia.
5 głównych elementów dobrej rehabilitacji
➡️ indywidualny plan i aktywne uczestnictwo pacjenta
➡️ ustalenie priorytetów
➡️ aktywny udział pacjenta w osiąganiu złożonych celów
➡️ cele powinny prowadzić do osobistej poprawy potencjału pacjenta
➡️ wyniki powinny wykazać zmniejszenie zaburzeń oraz oprawę aktywności
Często pacjenci wymieniają zaburzenia czynność dróg moczowych jako dolegliwość obniżającą jakość życia.
Do tych zaburzeń zaliczamy:
➡️ nietrzymanie moczu,
➡️ arefleksje pęcherza moczowego,
➡️ zatrzymanie moczu.
Istotne jest ustalenie typu dysfunkcji w badaniu urodynamicznym i wprowadzenie reedukacji pęcherza moczowego. Należy prowadzić także ćwiczenia wzmacniające przeponę miedniczną.
Ukazało się wiele publikacji naukowych na temat skuteczności treningu na bieżni ruchomej. Wykazały one pozytywny wpływ na wytrzymałość i szybkość chodzenia, zmniejszone zużycie tlenu w spoczynku i podczas chodzenia, korzystny wpływ na jakość życia, zmniejszenie zmęczenia u chorych na SM.
Długie utrzymanie niezależności i samodzielności ruchowej zależy od nastawienia osoby chorej i jej konsekwencji w realizacji zadań usprawniających oraz nabywania nowych umiejętności pozwalających funkcjonować mimo SM. Dotyczy to zwłaszcza utrzymania poprawnego wzorca chodu i minimalizowania zaburzeń zborności, dzięki czemu pacjent długo będzie mógł sobie radzić z czynnościami życia codziennego.
Zwykle nie zaleca się dużych wysiłków fizycznych, a aktywna rehabilitacja w okresie i bezpośrednio po rzucie choroby jest w zasadzie przeciwskazana.
Zaleca się aktywność fizyczną o umiarkowanej intensywności 30 min dziennie przez 5 dni w tygodniu.
Dlatego ważnym jest aby każdego dnia wykonywać proste ćwiczenia usprawniające, które pomogą radzić sobie w życiu codziennym. Lekki wysiłek fizyczny, który nie spowoduje znacznego podniesienia temperatury ciała także jest wskazany w funkcjonowaniu na codzień. Może to być zwykły spacer lub ćwiczenia relaksacyjne.
Stworzenie z aktywności ruchowej nawyku, już w chwili postawienia rozpoznania stwardnienia rozsianego, jest niezwykle ważne dla poprawy samodzielności pacjentów z SM.
Piśmiennictwo:
1. Amatya B., Khan F., Galea M.: Rehabilitation for people with multiple sclerosis: an overview of Cochrane Reviews. Cochrane Database Syst Rev 2019; 1: CD012732.
2. Abboud H., Hill E., Siddiqui J. i wsp.: Neuromodulation in multiple sclerosis. Mult Scler 2017; 23(13): 1663-1676.
3. Edwards T., Pilutti L.A.: The effect of exercise training in adults with multiple sclerosis with severe mobility disability: A systematic review and future directions. Must Scler Relat Disord 2017; 16: 31-39.
4. Rietberg M.B., Veerbeek J.M., Gosseling R. i wsp.: Respiratory muscle training for multiple sclerosis. Cochrane Database Syst Rev 2017; 12: CD009424.
5. Campbell E., Coulter E.H., Paul L.: High intensity interval training for people with multiple sclerosis: a systematic review. Must Scler Relat Disord 2018; 24: 55-63.
6. Opara J.: Aktywność fizyczna i niepełnosprawność w stwardnieniu rozsianym, (w:) Klukowski K. (red.): Medycyna sportowa (część 3). Medical Tribune Polska, Warszawa 2017, ss 254-257.
7. Opara J., Kucio C., Socha T., Szczygieł J.: Rola aktywności fizycznej w zapobieganiu niepełnosprawności w stwardnieniu rozsianym. Rehab Med 2012; 16(2): 34-46.
